Przedsiębiorstwo może być różnie rozumiane. Jednak przy transakcji sprzedaży przedsiębiorstwa samo przedsiębiorstwo rozumiemy przedmiotowo, tj. jako zbiór składników majątku służący do prowadzenia działalności gospodarczej.
Czym jest przedsiębiorstwo przy sprzedaży
Szczegółowa definicja przedsiębiorstwa w rozumieniu przedmiotowym została zawarta w Kodeksie Cywilnym. Zgodnie z Art. 551 Kodeksu Cywilnego:
Przedsiębiorstwo jest zorganizowanym zespołem składników niematerialnych i materialnych przeznaczonym do prowadzenia działalności gospodarczej. Obejmuje ono w szczególności:
1) oznaczenie indywidualizujące przedsiębiorstwo lub jego wyodrębnione części (nazwa przedsiębiorstwa);
2) własność nieruchomości lub ruchomości, w tym urządzeń, materiałów, towarów i wyrobów, oraz inne prawa rzeczowe do nieruchomości lub ruchomości;
3) prawa wynikające z umów najmu i dzierżawy nieruchomości lub ruchomości oraz prawa do korzystania z nieruchomości lub ruchomości wynikające z innych stosunków prawnych;
4) wierzytelności, prawa z papierów wartościowych i środki pieniężne;
5) koncesje, licencje i zezwolenia;
6) patenty i inne prawa własności przemysłowej;
7) majątkowe prawa autorskie i majątkowe prawa pokrewne;
8) tajemnice przedsiębiorstwa;
9) księgi i dokumenty związane z prowadzeniem działalności gospodarczej.
Zatem przy sprzedaży przedsiębiorstwa przechodzą wszystkie aktywa tego przedsiębiorstwa oraz wszystkie umowy związane z przedsiębiorstwem. Na moment sprzedaży przedsiębiorstwa należy rozpoznać i wyszczególnić w umowie sprzedaży wszystkie nieruchomości, ruchomości, towary handlowe, wartości niematerialne i prawne, prawa autorskie, w tym bazę danych klientów i wszelkie programy komputerowe związane z przedsiębiorstwem, wierzytelności oraz wszelki inny majątek związany z prowadzonym przedsiębiorstwem.
Nabywca przedsiębiorstwa jest odpowiedzialny solidarnie ze zbywcą za jego zobowiązania związane
z prowadzeniem przedsiębiorstwa, chyba że w chwili nabycia nie wiedział o tych zobowiązaniach, mimo zachowania należytej staranności. Odpowiedzialność nabywcy ogranicza się do wartości nabytego przedsiębiorstwa według stanu w chwili nabycia, a według cen w chwili zaspokojenia wierzyciela. Odpowiedzialności tej nie można bez zgody wierzyciela wyłączyć ani ograniczyć.
Zgodnie z powyższym przy zbyciu przedsiębiorstwa automatycznie nie przechodzą zobowiązania na nabywcę, a jedynie nabywca jest solidarnie odpowiedzialny ze sprzedającym przedsiębiorstwo. Żeby zobowiązania przeszły wyłącznie na nabywcę przedsiębiorstwa konieczne jest przeniesienie ich odrębną trójstronną umową wierzyciel-zbywca przedsiębiorstwa-nabywca przedsiębiorstwa.
BRAK OPODATKOWANIA ZBYCIA PRZEDSIĘBIORSTWA PODATKIEM vat
Zbycie całego przedsiębiorstwa w znaczeniu przedmiotowym nie jest opodatkowane podatkiem VAT. Zgodnie z art. 6 pkt 1 ustawy o VAT przepisów ustawy nie stosuje się do transakcji zbycia przedsiębiorstwa lub zorganizowanej części przedsiębiorstwa.
O ile z samego przepisu nie wynika wprost jakie cechy powinno mieć przedsiębiorstwo, o tyle organy podatkowe, w szczególności w objaśnieniach podatkowych z dnia 11 grudnia 2018 r. dotyczących opodatkowania podatkiem VAT transakcji zbycia nieruchomości komercyjnych wskazują, że przy ocenie czy składniki majątku powinny być uznane za przedsiębiorstwo należy uwzględnić następujące okoliczności:
1) zamiar kontynuowania przez nabywcę działalności prowadzonej dotychczas przez zbywcę przy pomocy składników majątkowych będących przedmiotem transakcji;
oraz
2) faktyczną możliwość kontynuowania tej działalności w oparciu o składniki będące przedmiotem transakcji.
Odnośnie pkt 1:
Nabywca musi posiadać zamiar kontynuowania działalności zakupionego przedsiębiorstwa, a nie zaś jedynie natychmiastowej likwidacji tej działalności oraz sprzedaży nabytego majątku.
Przepis nie formułuje jakichkolwiek warunków związanych z kontynuacją prowadzonej działalności gospodarczej dokładnie w takim samym zakresie, w jakim prowadził ją zbywca. Istotne jest natomiast, aby zachowane zostało przeznaczenie nabywanego zespołu składników majątkowych.
Zamiar nabywcy powinien być brany pod uwagę przy całościowej ocenie okoliczności transakcji, o ile można go ustalić na podstawie obiektywnych wskazówek.
Jeżeli nabywca nie będzie miał zamiaru prowadzenia zakupionego przedsiębiorstwa to nie będzie miał zastosowania art. 6 pkt 1 ustawy o VAT (por. Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 19 kwietnia 2023 r., sygn. akt I FSK 853/20).
Odnośnie pkt 2:
Zespół składników majątkowych powinien być zdolny do prowadzenia samodzielnej działalności gospodarczej w składzie takim, w jakim jest zbywany na rzecz drugiego podmiotu. Oznacza to, że zbywany zespół składników majątkowych musi sam w sobie być zdolny do prowadzenia samodzielnej działalności, a nie dopiero po połączeniu z przedsiębiorstwem nabywcy czy też po uzupełnieniu go o inne składniki majątkowe (wyrok NSA z 24.11.2016 r., I FSK 1316/15, LEX nr 2180081).
Dla przesądzenia analizowanego kryterium należy ocenić czy zespół składników majątkowych stanowiący przedsiębiorstwo zawiera składniki pozwalające na kontynuowanie działalności gospodarczej realizowanej uprzednio przez zbywcę bez konieczności:
– angażowania przez nabywcę innych składników majątku, które nie są przedmiotem transakcji lub
– podejmowania dodatkowych działań faktycznych lub prawnych (np. zawarcia umów) niezbędnych do prowadzenia działalności gospodarczej w oparciu o przejęte składniki. W tym aspekcie organy podatkowe podnoszą, że przy przejściu przedsiębiorstwa ważnym elementem jest również przeniesienie umów finansowania przedsiębiorstwa (pożyczki, kredyty).
Data publikacji: 31.12.2024 r.
Autor publikacji: Karol Kądziela, doradca podatkowy 13475